ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ-

ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 12

Οι ρυθμοί εξέλιξης της σύγχρονης κοινωνίας, η αύξηση των γνώσεων, η ταχύτητα μετάδοσης των πληροφοριών και η πρόοδος της τεχνολογίας έχουν επιφέρει τεράστιες αλλαγές στη σημερινή ζωή του ανθρώπου. Ο συνεχής πολλαπλασιασμός των πληροφοριών αυξάνει τις απαιτήσεις στον εργασιακό χώρο επειδή ακριβώς η “γνώση” μέρα με τη μέρα εξελίσσεται, εμπλουτίζεται και ανανεώνεται. Ο άνθρωπος προσπαθώντας να προσαρμοσθεί και να αντεπεξέλθει στις νέες συνθήκες επιζητά να γνωρίσει και να οικειοποιηθεί τους νέους χώρους της γνώσης και της τεχνολογίας.

Για να μπορέσει να παρακολουθήσει αυτές τις ραγδαίες εξελίξεις είναι επιτακτική ανάγκη να εκπαιδεύεται και να ενημερώνεται έχοντας ως στόχο να επεκτείνει τις γνώσεις του, να αναπτύσσει τις ικανότητές του, να εμπλουτίζει τα ενδιαφέροντά του και να εξοικειώνεται με τις νέες τεχνολογίες.

Τις νέες ανάγκες που δημιουργούνται στο χώρο της εκπαίδευσης ή επανεκπαίδευσης αδυνατεί να καλύψει το παραδοσιακό τριτοβάθμιο σύστημα, το οποίο χαρακτηρίζεται από σειρά περιορισμών σε ό,τι αφορά την πρόσβαση σε αυτό. Το υπάρχον κενό μπορεί να καλυφθεί από τα ανοιχτά συστήματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, τα οποία διέπονται από την αντίληψη ότι η μόρφωση είναι δικαίωμα όλων σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους.

Στο πρώτο μέρος σκοπός της εργασίας είναι να εντοπίσει τα χαρακτηριστικά της συμβατικής και της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και συγκρίνοντάς τα να επισημάνει και να αναλύσει τις ουσιαστικές ομοιότητες και διαφορές των δυο συστημάτων. Στο δεύτερο μέρος θα προσδιοριστούν και θα αναπτυχθούν οι εκπαιδευτικές ανάγκες της ειδικότητάς μας που δεν καλύπτονται επαρκώς με τους παραδοσιακούς τρόπους εκπαίδευσης. Επίσης, θα διερευνηθούν οι δυνατότητες που παρέχουν ιδρύματα ανοιχτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης για την ικανοποίηση αυτών των αναγκών.

Ειδικότερα, στο πρώτο μέρος βασιζόμαστε στους ιδρυτικούς νόμους του ΕΑΠ και του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Τομείς που επιλέξαμε για να γίνει η σύγκριση είναι: Αποστολή, Φυσιογνωμία, Δομή, Λειτουργία. Στο δεύτερο μέρος θα επιχειρήσουμε μια γενική εκτίμηση της επιμορφωτικής πολιτικής που ακολουθήθηκε στο χώρο της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης επισημαίνοντας μειονεκτήματα και παραλήψεις. Στη συνέχεια, θα γίνουν συγκεκριμένες προτάσεις για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης μέσω της ανοιχτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.

Το ΕΑΠ είναι ένα δημόσιο Πανεπιστήμιο, ισότιμο με τα υπόλοιπα της χώρας και παρέχει στους αποφοίτους του όλα τα επαγγελματικά δικαιώματα που δίνει η κατοχή ενός τίτλου από οποιοδήποτε τριτοβάθμιο ίδρυμα, έτσι όπως προβλέπει το ισχύον νομικό πλαίσιο της χώρας.

Αποστολή του ΕΑΠ είναι η εξ αποστάσεως παροχή προπτυχιακής και μεταπτυχιακής εκπαίδευσης και επιμόρφωσης σε διαφορετικές ομάδες πολιτών, όπως:

• Η θεσμοθέτηση ολιγάριθμης, αλλά αντιπροσωπευτικής Συγκλήτου.
• Η ίδρυση Εργαστηρίου Εκπαιδευτικού Υλικού και Εκπαιδευτικής Μεθοδολογίας (παράγραφος 4 άρθρο 7, του ιδρυτικού νόμου).
• Η ίδρυση Μονάδας Εσωτερικής Αξιολόγησης (παράγραφος 2 του άρθρου 8).

1. Καταργείται το Πρυτανικό Συμβούλιο, άρα απλουστεύεται η δομή του, με αποτέλεσμα να είναι πιο ευέλικτη η λειτουργία της Συγκλήτου ως προς την υλοποίηση των επιδιώξεών της.
2. Διασφαλίζονται οι απαιτήσεις, τα χαρακτηριστικά που απαιτείται να έχει το εκπαιδευτικό υλικό, αφού αυτό δημιουργείται μέσα από μια διεπιστημονική διαδικασία ομάδας ειδικευμένων ατόμων, ώστε να εξασφαλίζεται η πολύπλευρη και αντικειμενική κάλυψη των γνωστικών αντικειμένων.
3. Ο μηχανισμός αξιολόγησης είναι βασικός ιστός της δομής του. Αξιολογείται η εκπαιδευτική πράξη, το εκπαιδευτικό υλικό, οι διδάσκοντες και γενικότερα η εκπαιδευτική δραστηριότητα με στόχο τη συνεχή βελτίωση όλων των παραγόντων, ώστε να ανταποκρίνονται πιο πολύ στις απαιτήσεις των φοιτητών.

Μετά την αναποτελεσματικότητα των διάφορων μορφών επιμόρφωσης η εξ αποστάσεως επιμόρφωση αποτελεί μια προοπτική που διαμορφώνει νέες ελπίδες.

Σήμερα, όπως ήδη έχει αναφερθεί, ο πολλαπλασιασμός των γνώσεων του ανθρώπου σε όλους τους τομείς και η ταχύτητα με την οποία μεταβάλλονται οι τεχνικές και οι μέθοδοι εργασίας καθιστούν πολύ γρήγορα ανεπαρκή την αρχική εκπαίδευση και κατάρτιση των εργαζομένων.

Για το λόγο αυτό, είναι κοινώς αποδεκτό, ότι η εκπαίδευση και η επαγγελματική κατάρτιση των ατόμων πρέπει να είναι συνεχής και να προσφέρεται με όλα τα μέσα.

Η ανάγκη αυτή ισχύει και για τους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων. Η ενημέρωσή τους πάνω στα νέα δεδομένα της ειδικότητάς τους, στις εξελίξεις των Παιδαγωγικών Επιστημών και των νέων μεθόδων διδασκαλίας πρέπει να είναι συνεχής.

Η ανάγκη αυτή ενισχύεται με την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τις επιπτώσεις που έχει αυτή όχι μόνο στο ρόλο, αλλά και στο επαγγελματικό προφίλ των εκπαιδευτικών και στις δεξιότητες που απαιτούνται για την επιτέλεση του έργου τους.

Στη χώρα μας η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών από τη μια θα πρέπει να καλύψει τα κενά της βασικής κατάρτισης και από την άλλη να τους εφοδιάσει με νέα στοιχεία που απαιτούνται για την επιτυχή επιτέλεση του έργου τους.

Ένα άλλο στοιχείο που δίνει στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών μεγάλη σημασία είναι η μακρά περίοδος αδιοριστίας των εκπαιδευτικών που έχει ως αποτέλεσμα την αποκοπή τους από το αντικείμενο των σπουδών τους και την αποξένωσή τους από το εκπαιδευτικό επάγγελμα. εξαιτίας της απασχόλησής τους σε άλλα επαγγέλματα. Όταν αυτοί οι εκπαιδευτικοί μπαίνουν στην τάξη έχουν τεράστια κενά τα οποία θα καλυφθούν μόνο με σοβαρή επανεκπαίδευση και συστηματική αρχική καθοδήγηση.

Έχουν δοκιμαστεί κατά καιρούς αρκετά συστήματα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, τα οποία όμως δεν πέτυχαν για τους παρακάτω λόγους:

• Δεν λάμβαναν υπόψη τους την ψυχολογία των εκπαιδευτικών και αναπαρήγαγαν απαρχαιωμένα ακαδημαϊκά σχήματα.
• Δεν μπορούσαν να καλύψουν μεγάλο αριθμό εκπαιδευτικών. Οι εκπαιδευτικοί που επιμορφώνονταν έμεναν μέσα ή κοντά σε αστικά κέντρα όπου λειτουργούσαν οι σχολές, ενώ οι εκπαιδευτικοί που απομακρύνονταν από τα κέντρα αυτών των περιοχών έμεναν αβοήθητοι και χωρίς συστηματική επιμόρφωση.
• Το κόστος επιμόρφωσης ήταν τεράστιο (αμοιβές διδασκόντων, λειτουργικά έξοδα των σχολών, επίδομα επιμόρφωσης, πληρωμή εκπαιδευτικών οι οποίοι αναπλήρωναν τους επιμορφωτές).
• Σημαντική αναστάτωση στα σχολεία από την αλλαγή των διδασκόντων και την αντικατάστασή τους από αναπληρωτές.
• Ορισμένα προγράμματα υποχρέωναν τους εκπαιδευτικούς να τα παρακολουθούν (π.χ. εισαγωγική επιμόρφωση) χωρίς όμως να δίνουν τα απαραίτητα κίνητρα.
• Οι εκπαιδευτικοί που δεν είχαν ελεύθερο χρόνο και κυρίως οι μητέρες έμεναν χωρίς επιμόρφωση.
• Τα επιμορφωτικά προγράμματα στηρίζονταν περισσότερο στα ενδιαφέροντα ή τις επιστημονικές ενασχολήσεις των εισηγητών τους παρά στις ανάγκες των εκπαιδευτικών.
• Η παρακολούθηση αποσπασματικών εξειδικευμένων προγραμμάτων επιμόρφωσης μικρής διάρκειας, δεν μπορούσε με κανένα τρόπο να καλύψει την ανάγκη γενικότερης ψυχοπαιδαγωγικής ενημέρωσης που υπάρχει στις περισσότερες εκπαιδευτικές και κυρίως σε ορισμένες ειδικότητες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
• Οι επιμορφωτικές πρακτικές που εφαρμόστηκαν ήταν σχολικού τύπου και χαρακτηρίζονταν από ένα γραφειοκρατικό συγκεντρωτισμό. Η συμμετοχή του επιμορφόμενου στην παραγόμενη γνώση και γενικά στην παραγόμενη δεν υπήρχε. Ενώ, ο εκπαιδευτικός είναι δημιουργός έργου μαθαίνει μόνο να δέχεται και όχι να αναδημιουργεί.

• Τα κίνητρα των εκπαιδευτικών για συμμετοχή σε προγράμματα επιμόρφωσης παίζουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο (δυνατότητα πρόσβασης, επέκταση κοινωνικής αποδοχής, δυνατότητα βελτίωσης της απόδοσης μέσα στο εκπαιδευτικό έργο με αποδοχή των πρωτοβουλιών από συναδέλφους, φίλους, μαθητές και γονείς)
• Οι μορφές επιμόρφωσης να μη θυμίζουν ή να μην επαναλαμβάνουν φορμαλιστικές γνώσεις και τυπικές διαδικασίες.
• Να υπάρχει άμεσος συσχετισμός των παρεχόμενων εμπειριών και διαδικασιών με την καθημερινή πραγματικότητα του σχολείου και της ζωής.
• Οι προτάσεις και οι παρεμβάσεις να είναι ολοκληρωμένες ή να αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου συνόλου το οποίο να καταλήγει σε αλλαγές ή επεκτάσεις των επαγγελματικών ιδιοτήτων των εκπαιδευτικών.
• Η οργάνωση πρέπει να επεκτείνεται όχι μόνο στη διαμόρφωση των βασικών ή εισαγωγικών θεμάτων, αλλά και σε επιμέρους πρακτικές, εφαρμογές, επεκτάσεις με τη χρήση αυτοαξιολογικών συχνών μεθόδων και με την παροχή εποπτικών υλικών (κασετών, προγραμμάτων, βιντεοκασετών, έντυπων υλικών κτλ.).
• Διορθωτικές παρεμβάσεις στην πορεία και επιβοηθήσεις από κέντρα διασκορπισμένα σε μεγάλη έκταση, ώστε η πανεπιστημιακή γνώση να πλησιάζει τον εκπαιδευτικό εύκολα και όχι ο εκπαιδευτικός να αναζητεί τη γνώση.
• Η χρήση των νέων τεχνολογιών θα πρέπει να συνδυαστεί με νέες μεθόδους και όχι με αντιγραφή.
• Οι προγραμματισμοί θα πρέπει να είναι μακρόπνοοι, να υπάρχει άμεση επικοινωνία της επιμόρφωσης με την πραγματικότητα και τη συμμετοχή της κύριας δυαδικής ενότητας του δασκάλου και του μαθητή.