begetisp@otenet.gr

Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση

Ακαδημαϊκό έτος:

Τα εκπαιδευτικά συστήματα δημιουργήθηκαν για να παρέχουν οργανωμένα γνώσεις και να διδάξουν τους κανόνες που ισχύουν στην εκάστοτε κοινωνία . Σκοπός είναι οι πολίτες να ενταχθούν και να δημιουργήσουν μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Τα εκπαιδευτικά συστήματα πάντα είχαν μια στενή σχέση με την αγορά εργασίας. Η σχέση αυτή γίνεται ολοένα και στενότερη για τους λόγους που αναλύονται πιο κάτω. Οι βαθμίδες της εκπαίδευσης διεθνώς είναι τρεις. Η Τρίτη είναι αυτή που έχει και τους πιο στενούς δεσμούς με την επαγγελματική αποκατάσταση του πολίτη.

Στη τριτοβάθμια εκπαίδευση εισήχθηκε ένα καινούργιος θεσμός το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Παρακάτω , και στο πρώτο μέρος της εργασίας, θα γίνει μια προσπάθεια να γίνει μια σύγκριση του σε διάφορους τομείς με τα παραδοσιακά πανεπιστήμια. . Στο δεύτερο μέρος θα προσδιοριστούν και θα αναλυθούν οι ανάγκες που έρχεται να καλύψει το ΕΑΠ μέσα στη κοινωνία, το εκπαιδευτικό σύστημα, και ειδικότερα των εκπαιδευτικών.

Στο παραδοσιακό σύστημα εκπαίδευσης για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση πρέπει ο υποψήφιος φοιτητής – σπουδαστής να υποστεί μια διαδικασία επιλογής που είναι είτε εισαγωγικές εξετάσεις ή πανελλήνιες ή πανελλαδικές κλπ. Το σύστημα εισαγωγής με εξετάσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση προϋποθέτει γνώσεις εκ μέρους του υποψήφιου σε γνωστικούς τομείς που πιθανόν να του είναι και άχρηστοι στην παρακολούθηση των μαθημάτων της ειδικότητας που έχει επιλέξει.. Το σύστημα δημιουργεί σοβαρές στρεβλώσεις ως προς την επιλογή κλάδου ή πανεπιστημίου με αποτέλεσμα πολλοί επιτυχόντες να ξαναδίνουν και δεύτερη και τρίτη φορά για να εκπληρώσουν την επιθυμία τους. ΠΧ ένας υποψήφιος που θέλει ιατρική εισάγεται στην κτηνιατρική ένας που επιθυμεί ΑΕΙ σε ΤΕΙ ένας που επιθυμεί εισαγωγή στην Αθήνα να εισάγεται στην περιφέρεια κλπ.

Το παραδοσιακό μοντέλο αναφέρεται στις αμέσως μεταλυκειακές ηλικίες για τους φοιτητές του.

Στα παραδοσιακά πανεπιστήμια η διδασκαλία γίνεται στους χώρους που βρίσκεται συνήθως η έδρα του πανεπιστημίου. Για να παρακολουθήσει ο φοιτητής θα πρέπει να μεταβεί σε αυτούς τους χώρους. Εκτός των περιπτώσεων θεωρητικών μαθημάτων η παρακολούθηση είναι υποχρεωτική σε φροντιστηριακά ή εργαστηριακά μαθήματα. Σε πολλές περιπτώσεις ο φοιτητής έχει την δυνατότητα να διαμορφώσει το δικό του πρόγραμμα παρακολούθησης συγκεκριμένων μαθημάτων αλλά αυτό πολλές φορές σημαίνει ότι ξεκινάει το πρωί για να τελειώσει το βράδυ με τα ανάλογα κενά . Ο φοιτητής σε κάθε περίπτωση είναι υποχρεωμένος να ακολουθήσει τον ρυθμό παράδοσης του διδάσκοντα.

Στα ανοικτά συστήματα εκπαίδευσης ο φοιτητής παρακολουθεί τα μαθήματα με την μεθοδολογία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης βρίσκεται δηλαδή στο σπίτι του ή στο χώρο που αυτός έχει επιλέξει. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να ακολουθήσει το δικό του ρυθμό στην μάθηση των συγκεκριμένων μαθησιακών αντικειμένων. Το σύστημα αυτό όμως απαιτεί μεγάλη αυτοπειθαρχία εκ μέρους του φοιτητή.

Στα παραδοσιακά συστήματα είχαμε την έδρα την αυθεντία και το ακριβοθώρητο του καθηγητή. Τα πράγματα βελτιώθηκαν πολύ με την δημιουργία των τομέων. Ο ρόλος του καθηγητή είναι να διδάσκει και να εξετάζει σχεδόν απρόσωπα, λόγω του μεγάλου συνήθως αριθμού των φοιτητών που παρακολουθούν . Οι σχέσεις διδασκόντων – διδασκομένων γίνονται εγγύτερες στις περιπτώσεις των φροντιστηριακών ή εργαστηριακών μαθημάτων. Στο ανοικτό σύστημα εκπαίδευσης ο ρόλος του καθηγητή είναι πολύ διαφορετικός από ότι έχουμε συνηθίσει, συμβουλευτικός και ψυχολογικά υποστηρικτικός του φοιτητή. Το σύστημα στηρίζεται στη τακτική επικοινωνία του καθηγητή συμβούλου με τον φοιτητή του.

Η ανάλυση του κόστους θα γίνει σε δύο επίπεδα: στο κόστος του φοιτητή για να σπουδάσει (ατομικό κόστος) και στο κόστος της πολιτείας για να προσφέρει τριτοβάθμια εκπαίδευση( κοινωνικό κόστος).

Στα παραδοσιακά πανεπιστήμια το κύριο εκπαιδευτικό υλικό είναι τα διάφορα συγγράμματα των διδασκόντων καθηγητών. Στο ανοικτό πανεπιστήμιο το εκπαιδευτικό υλικό αποτελεί ένα πακέτο . το πακέτο αυτό πέρα από τα συγγράμματα που πρέπει να είναι γραμμένα με την μέθοδο της εξ αποστάσεως διδασκαλίας , περιλαμβάνει κασέτες ήχου και βίντεο καθώς και συμπαγείς δίσκοι ή εργαλεία δείγματα κλπ

Στα παραδοσιακά πανεπιστήμια η δομική μονάδα είναι το τμήμα που προσφέρει διάφορα εξαμηνιαία μαθήματα για την λήψη ενός συγκεκριμένου πτυχίου.

Σε ένα παραδοσιακό πανεπιστήμιο ο φοιτητής είναι πρέπει να παρακολουθεί τις παραδόσεις μολονότι αυτό δεν είναι υποχρεωτικό . Υποχρεωτική παρακολούθηση έχουμε σε φροντιστηριακά μη εργαστηριακά μαθήματα. Στο τέλος κάθε εξαμήνου δίνει εξετάσεις. Αν δεν περάσει το μάθημα έχει συνήθως δυνατότητα να το ξαναδώσει αρκετές φορές πρακτικά μέχρι να πάρει το πτυχίο του. Ορισμένα μαθήματα θεωρούνται ¨αλυσίδα¨ με αποτέλεσμα να μην σου επιτρέπεται να παρακολουθήσεις ένα μάθημα αν δεν έχεις εξεταστεί επιτυχώς στο προηγούμενο της αλυσίδας. Ο φοιτητής έχει σχετική ελευθερία να επιλέξει τον τρόπο που θα κατανείμει την προσπάθεια του μέσα στο εξάμηνο σε σχέση βέβαια με όλα τα μαθήματα που παρακολουθεί.

Σε ένα ανοικτό σύστημα ή παρακολούθηση μιας θεματικής ενότητας εκτείνεται σε διάστημα μεγαλύτερο του εξαμήνου . Υπάρχει συμβουλευτική προτεινόμενη κατανομή χρόνου για την διεκπεραίωση των εργασιών της θεματικής ενότητας και το ρυθμό μελέτης. Η επιτυχής παρακολούθηση εξαρτάται από την περαίωση των εργασιών και από μία τελική εξέταση. Το σύστημα απαιτεί μεγάλη αυτοπειθαρχία από το σπουδαστή.

Σαν θεσμός τα παραδοσιακά πανεπιστήμια λειτουργούν σχεδόν αμέσως μετά την ίδρυση του Ελληνικού κράτους. Ειδικά για την ελληνική κοινωνία και πραγματικότητα εμφανίζεται το φαινόμενο της πτυχιοθηρίας, που ξεκινά από τη δεκαετία του 60. Με το σύστημα των εισαγωγικών εξετάσεων, και τη διαμόρφωση των βάσεων, τα παραδοσιακά πανεπιστήμια έχουν αξιολογηθεί στη κοινή γνώμη.

Οι διαφορές που επισημάνθηκαν ακροθιγώς πιο πάνω ανάμεσα σε ένα παραδοσιακού τύπου πανεπιστημίου και ενός ανοικτού και εξ απόστασης εκπαίδευσης πανεπιστημίου δημιουργήθηκαν για να καλύψουν τις νέες ανάγκες του εκπαιδευτικού συστήματος που είναι προσανατολισμένο πιο πολύ στην επαγγελματική εκπαίδευση.

Ένα κύριο χαρακτηριστικό, των σύγχρονων κοινωνιών είναι η αλματώδης τεχνολογική εξέλιξη που αλλάζει της δομές του κοινωνικό οικονομικού υπόβαθρου της κοινωνίας με πάρα πολύ γρήγορους ρυθμούς. Η εκπαίδευση ήταν ο κύριος άξονας πληροφόρησης και διαπαιδαγώγησης του ατόμου για να μπορεί να σταθεί επιτυχώς στην κοινωνία. Παρόλο που ο τρόπος που μαθαίνει ο άνθρωπος έχει ελάχιστα διαφοροποιηθεί , οι πηγές πληροφόρησης και ο τρόπος μετάδοσης τους έχουν διευρυνθεί σημαντικά .Η εκπαίδευση έχει όλο και πιο έντονη διαπλοκή με την αγορά εργασίας παρά ποτέ. Ο σύγχρονος άνθρωπος δεν έχει μοναδική πηγή πληροφόρησης τον δάσκαλο ή τον γονέα. Η εύρεση ή η διακράτηση μιας θέσης εργασίας απαιτεί γνώση νέων τεχνολογιών που συνεχώς γίνονται νεώτερες.

Στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα έχουν γίνει προσαρμογές που είναι στην ίδια κατεύθυνση με το ιδεώδες της ανοικτής εκπαίδευσης. Η ανάγκη αφενός μεν για περισσότερες εκπαιδευτικές ευκαιρίες μετά το λύκειο αντιμετωπίζεται από το προγράμματα σπουδών επιλογής . Στα ΠΣΕ οι υποψήφιοι εισάγονται χωρίς εξετάσεις, ακολουθούνται όμως διάφορες ποσοστώσεις στον αριθμό εισακτέων ανάλογα με κάποια κοινωνικά κριτήρια του υποψήφιου . Τα ΠΣΕ έχουν δίδακτρα.. Τα γνωστικά αντικείμενα και κατά επέκταση τα πτυχία που παρέχουν τα ΠΣΕ στους σπουδαστές τους είναι σε αντικείμενα που δεν παρέχονται από το παραδοσιακό πανεπιστήμιο και κυρίως νέες ειδικότητες. Για το λόγο αυτό άλλωστε υπήρξε άσχημη υποδοχή από τους φοιτητές των παραδοσιακών. τμημάτων των πανεπιστημίων που διοργάνωσαν ΠΣΕ.

Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση για να εξασφαλιστεί η δυνατότητα αυτοτελών και μικρότερων κύκλων σπουδών το εξατάξιο γυμνάσιο χωρίστηκε σε δύο με το τριτάξιο γυμνάσιο και το τριτάξιο λύκειο.,

Το εκπαιδευτικό σύστημα και κατ επέκταση ο λειτουργός του , ο εκπαιδευτικός, θα πρέπει να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες τόσο σε επίπεδο διδακτικής όσο και σε ενημέρωση στις νέες πληροφορίες που εντάσσονται στα γνωστικά αντικείμενα αλλά και στα καινούργια αντικείμενα που δημιουργούνται. Το εκπαιδευτικό σύστημα παρέχει σήμερα ορισμένες δυνατότητες για επιμόρφωση που θα αναπτύξω σύντομα .

• Η διεξαγωγή σεμιναρίων από διάφορες επαγγελματικές ενώσεις ή από την διεύθυνση εκπαίδευσης. Τα περισσότερα από αυτά γίνονται σε ώρες λειτουργίας του σχολείου ενώ άλλα σε απογευματινές ώρες εργασίμων ημερών. Και στις δύο περιπτώσεις η επιλογή παρακολούθηση είναι μια πολύ δύσκολη υπόθεση. Για την επιλογή ισχύουν διάφορες κατηγορίες προσόντων , ενώ όταν δεν υπάρχει επιλογή βάσει κριτηρίων ή ζήτηση είναι πολλαπλά περισσότερη της προσφοράς. Αυτό δείχνει ότι πλήθος εκπαιδευτικών αποζητά την επιμόρφωση αλλά αυτή παρέχεται με το σταγονόμετρο.
• Η παρακολούθηση σεμιναρίων ή μεταπτυχιακών σπουδών από τον εκπαιδευτικό χωρίς τα πιο πάνω προϋποθέσεις δημιουργεί ΄να πρόσθετο βάρος και από τη δική μου εμπειρία εξαιρετικά λίγοι ακολουθούν αυτό το δρόμο.

Από τα παραπάνω μπορεί να φανεί ότι το ιδεώδες της ανοικτής εκπαίδευσης βρίσκει πρώτα από όλα πλαίσιο εφαρμογής στον χώρο των εκπαιδευτικών. Ήδη το παιδαγωγικό ινστιτούτο έχει δημιουργήσει κέντρο ανοικτής και εξ αποστάσεως ενίσχυσης των εκπαιδευτικών στο έργο τους χρησιμοποιώντας νέες τεχνολογίες και το διαδίκτυο.

εκπαιδευτικών σε θέματα σχολικού επαγγελματικού προσανατολισμού (ΣΕΠ) όπου γίνεται προσπάθεια για μια πληρέστερη συνολική αντίληψη των νέων επαγγελμάτων και των προσόντων που πρέπει να έχουν οι υποψήφιοι. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι ο μαθητής που δεν περνά σε εισαγωγικές εξετάσεις έχει τις εξής εναλλακτικές δυνατότητες:

Οι μαθητές που παρακολουθούν τεχνική εκπαίδευση, όπου ανήκω και εγώ, έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Για την εγγραφή σε μια τεχνική σχολή απαραίτητο είναι το απολυτήριο τριτάξιου γυμνασίου. Σε ειδικότητες που έχουν να κάνουν με το σύγχρονο υπάλληλο γραφείου ο μέσος όρος ηλικίας ξεπερνά τα είκοσι χρόνια. Το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών της ειδικότητας είναι απόφοιτοι Λυκείου. Από πρόσφατη έρευνα που κάναμε στο σχολείο μας το 80% των μαθητών εργάζονται. Το 60% των εργαζομένων εργάζονται στην ειδικότητα που έχουν επιλέξει .Το σχολείο είναι απογευματινό και βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας .Οι μαθητές το συνδυάζουν με την εργασία τους η οποία βρίσκεται στην περιοχή του κέντρου της Αθήνας. Το γεγονός αυτό έχει αρκετά μειονεκτήματα και το κυριότερο είναι η κόπωση των μαθητών να παρακολουθήσουν ένα εξάωρο πρόγραμμα μετά από ένα οκτάωρο εργασίας τους. Η επιλογή όμως των περισσοτέρων είναι μονόδρομος με το δεδομένο ότι μπορούν να εξασφαλίσουν ένα πτυχίο που θα τους βοηθήσει ή αποκαταστήσει επαγγελματικά. Είναι προφανές ότι το προφίλ των μαθητών αυτών ταιριάζει απόλυτα στο ανοικτό σύστημα εκπαίδευσης.

Από τα παραπάνω εξάγεται αβίαστα το συμπέρασμα ότι για τον εκπαιδευτικό η διαρκής επιμόρφωση είναι αδήριτη ανάγκη. Η επιμόρφωση τους εστιάζεται κυρίως σε δύο τομείς:

την διδακτική πάνω στο αντικείμενο τους

Αυτό που σημαίνει γνώση αφενός των εκπαιδευτικών ευκαιριών που παρέχει το σύστημα, αφετέρου γνώση για τις νέες ειδικότητες τα προσόντα που απαιτούνται, τους νέους κλάδους κλπ. Όπως αναλύθηκε πιο πάνω το εκπαιδευτικό σύστημα παρέχει αρκετές δυνατότητες με παραδοσιακές μεθόδους για να επιτευχθεί αυτό. Ο νέος θεσμός της ανοικτής και από απόσταση εκπαίδευσης έχει πολλά πλεονεκτήματα και προσιδιάζει καλύτερα στο λειτούργημα του εκπαιδευτικού. Το ΕΑΠ θα πρέπει να γίνει ευρύτερα γνωστό, και σε αυτό θα πρέπει να βοηθήσουμε και εμείς οι εκπαιδευτικοί.

¨Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση¨ (τόμος Α) ¨εκδοση ΕΑΠ