Άλλα σημεία του νόμου 2552, που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τη φυσιογνωμία του Ε.Α.Π., είναι το εξής: “Βασική λειτουργική μονάδα του Ε.Α.Π. είναι η Θεματική Ενότητα (Θ.Ε.) η οποία καλύπτει ένα διακεκριμένο γνωστικό αντικείμενο σε προπτυχιακό ή μεταπτυχιακό επίπεδο”. Επίσης αναφέρεται ότι το Ε.Α.Π. εκτός από τα πτυχία, τους μεταπτυχιακούς τίτλους ειδίκευσης και τα διδακτορικά διπλώματα, που παρέχουν και τα άλλα πανεπιστήμια θα παρέχει πιστοποιητικά προπτυχιακής και μεταπτυχιακής επιμόρφωσης ή ακόμα και πιστοποιητικά παρακολούθησης και ότι “Η εγγραφή των φοιτητών σε Προγράμματα Σπουδών που παρέχει το Ε.Α.Π. γίνεται χωρίς εξετάσεις, ύστερα από αίτηση των ενδιαφερομένων προς το Ε.Α.Π., εντός των προθεσμιών που η Σύγκλητος ορίζει για κάθε ακαδημαϊκό έτος”.

1. Τίτλοι Σπουδών-Διαδικασία Εγγραφής: Το Ε.Α.Π., όπως ακριβώς και τα υπόλοιπα τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα, έχει ως αποστολή την παροχή προπτυχιακής και μεταπτυχιακής εκπαίδευσης καθώς και επιμόρφωσης.

Συγκεκριμένα, το Ε.Α.Π. παρέχει: α) πιστοποιητικά i) παρακολούθησης Θεματικών Ενοτήτων, ii) προπτυχιακής επιμόρφωσης και iii) μεταπτυχιακής επιμόρφωσης, β) πτυχία, γ) μεταπτυχιακούς τίτλους ειδίκευσης και δ) διδακτορικά διπλώματα.

Τα Ελληνικά τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα παραδοσιακού τύπου μέχρι πρότινος παρείχαν αποκλειστικά πτυχία, μεταπτυχιακούς τίτλους και διδακτορικά διπλώματα. Τα τελευταία χρόνια αρκετά από αυτά έχουν αρχίσει να παρέχουν και διάφορα πιστοποιητικά επιμόρφωσης και κατάρτισης κυρίως σε μεταπτυχιακό επίπεδο στο πλαίσιο Προγραμμάτων Συμπληρωματικής Εκπαίδευσης Αποφοίτων Α.Ε.Ι-Τ.Ε.Ι.

Παρόλα αυτά το Ε.Α.Π. είναι το μόνο τριτοβάθμιο εκπαιδευτικό ίδρυμα που παρέχει πιστοποιητικά παρακολούθησης Θεματικών Ενοτήτων και πιστοποιητικά προπτυχιακής επιμόρφωσης.

Το σημείο που αποτελεί βασική διαφοροποίηση του Ε.Α.Π. σε σχέση με τα υπόλοιπα παραδοσιακά τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα είναι η διαδικασία εγγραφής των φοιτητών σε αυτό.

Συγκεκριμένα, σε συνέχεια των όσων έχουν αναφερθεί παραπάνω, η εγγραφή των φοιτητών στο Ε.Α.Π. γίνεται χωρίς εξετάσεις με την προϋπόθεση της κατοχής τίτλου απόλυσης Λυκείου δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή ισότιμου ή αντίστοιχου τίτλου δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης του εσωτερικού ή εξωτερικού.

Σε αντίθεση, η εγγραφή των φοιτητών στα παραδοσιακά πανεπιστήμια προϋποθέτει την ύπαρξη επιτυχών ανταγωνιστικών εισαγωγικών εξετάσεων, στις οποίες ο ενδιαφερόμενος καλείται να αποδείξει από πριν ότι μπορεί να σπουδάσει, με αποτέλεσμα την αδυναμία της ικανοποίησης των επιθυμιών όλων των ενδιαφερόμενων για συμμετοχή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Παρότι ένας από τους στόχους της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης είναι η ελεύθερη εισαγωγή των αποφοίτων του Λυκείου στα τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα, δεν θα παύσει ο έντονος ανταγωνισμός των υποψηφίων μαθητών της Β΄ και Γ΄ Λυκείου, κυρίως κατά τις πανελλήνιες εξετάσεις, για την εισαγωγή τους σε Τμήματα και Σχολές μεγάλης “ζήτησης”, όπως είναι οι Ιατρικές Σχολές.

2. Μέθοδος Εκπαίδευσης από Απόσταση: Το Ε.Α.Π. εφαρμόζει αποκλειστικά τη μέθοδο της Εκπαίδευσης από Απόσταση σε αντίθεση με τα υπόλοιπα παραδοσιακά εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Τα Ελληνικά τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα παραδοσιακού τύπου έχουν ως κύριο χαρακτηριστικό το γεγονός ότι όποιος θέλει να σπουδάσει στα ιδρύματα αυτά, πρέπει προσέρχεται κατά τη διάρκεια του διδακτικού έτους στις αντίστοιχες εγκαταστάσεις των ιδρυμάτων για να παρακολουθεί τις παραδόσεις, εργαστήρια, σεμινάρια κλπ., βάσει του ωρολογίου προγράμματος που σχεδιάζει το εκπαιδευτικό ίδρυμα, να συμμετέχει επιτυχώς στις τμηματικές και πτυχιακές εξετάσεις, να εκπληρώνει και όλες τις άλλες υποχρεώσεις που προβλέπει ο κανονισμός σπουδών για να πάρει το δίπλωμα / πτυχίο του. Με άλλα λόγια, απαραίτητη προϋπόθεση για τις σπουδές σε ένα τριτοβάθμιο εκπαιδευτικό ίδρυμα παραδοσιακού τύπου είναι η φυσική παρουσία του φοιτητή στις εγκαταστάσεις του ιδρύματος, τόσο κατά τη διάρκεια των προπτυχιακών σπουδών, όσο και κατά τη διάρκεια των μεταπτυχιακών σπουδών.

.

Η Εκπαίδευση από Απόσταση επιτρέπει την πληρέστερη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας, αφού δίνεται η δυνατότητα για προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές σε πολλούς πολίτες, που για διάφορους λόγους δεν θα μπορούσαν να παρακολουθήσουν τις σπουδές αυτές με τον παραδοσιακό τρόπο, συμβάλει σημαντικά στην καλύτερη αξιοπoίηση του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας και στην προώθηση της “δια βίου εκπαίδευσης”.

Η μεθοδολογία της Εκπαίδευσης από Απόσταση είναι αυτή που χαρακτηρίζει πρωτίστως τα ανοικτά συστήματα εκπαίδευσης, όπως είναι το Ε.Α.Π.. Τα τελευταία όμως χρόνια παρατηρείται ότι αρκετά πανεπιστήμια παραδοσιακού τύπου της Ευρώπης (παράδειγμα στην Ελλάδα αποτελεί το Α.Π.Θ.) καταβάλλουν συστηματικές προσπάθειες για τη μετεξέλιξή τους σε πανεπιστήμια υβριδικού τύπου (dual-mode universities). Με τον όρο αυτόν εννοούμε ένα πανεπιστήμιο το οποίο προσφέρει και με τις μεθόδους της Εκπαίδευσης από Απόσταση, ένα μεγάλο μέρος των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που προσφέρει με τις παραδοσιακές μεθόδους διδασκαλίας.

Επίσης πολλά, και ενδεχομένως σε λίγα χρόνια όλα, τα παραδοσιακά Πανεπιστήμια χρησιμοποιούν τη μέθοδο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης σε προγράμματα σπουδών, τόσο σε προπτυχιακό όσο και σε μεταπτυχιακό επίπεδο.

Παραδείγματα παραδοσιακών πανεπιστημίων που εφαρμόζουν προγράμματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης είναι:

• Το Πανεπιστήμιο Κρήτης που εφαρμόζει το Έργο “Ιφιγένεια: Εκπαίδευση από Απόσταση”.
• Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.), που υλοποιεί το Έργο: “Επιμόρφωση και Εξειδίκευση πτυχιούχων με τις μεθόδους της Εκπαίδευσης από Απόσταση”.
• Το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Ο.Π.Α.) πραγματοποιεί μια έντονη προσπάθεια για την ανάπτυξη της εκπαίδευσης από απόσταση, με την προοπτική εφαρμογής των σύγχρονων τεχνικών τηλεκπαίδευσης σε ευρεία κλίμακα.
• Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων υλοποιεί, σε συνεργασία με άλλα Α.Ε.Ι. (Ε.Μ.Π., Παν. Πατρών, Παν. Αθηνών, Παν. Κρήτης), το Έργο “Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση”, που έχει ως σκοπό τον εκσυγχρονισμό του συμβατικού προπτυχιακού προγράμματος σπουδών των Ελληνικών ΑΕΙ, με την εισαγωγή της εκπαίδευσης από απόσταση ως συμπληρωματικής μεθόδου διδασκαλίας.
•  Το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας υλοποιεί το έργο “Τηλέμαχος” που έχει ως κύριο στόχο την παροχή εκπαιδευτικών υπηρεσιών από απόσταση σε συγκεκριμένες ομάδες σπουδαστών.

Από τα παραπάνω συνάγεται το συμπέρασμα ότι όσον αφορά στη χρήση της μεθόδου της Εκπαίδευσης από Απόσταση, το Ε.Α.Π. διαφέρει από τα άλλα παραδοσιακά Πανεπιστήμια στο γεγονός ότι εφαρμόζει αποκλειστικά τη μέθοδο αυτή.

Μια άλλη διαφορά αφορά στις μορφές του εκπαιδευτικού υλικού της εκπαίδευσης από απόσταση. Συγκεκριμένα το Ε.Α.Π. κάνει, επί του παρόντος, χρήση μόνο παραδοσιακού εκπαιδευτικού υλικού, όπως είναι το έντυπο υλικό (βιβλία, εγχειρίδια, οδηγοί μελέτης, φύλλα εργασίας, χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες κλπ) και τα παραδοσιακά οπτικο-ακουστικά μέσα (κασέτες ήχου, βιντεοκασέτες κλπ) και όχι σύγχρονου εκπαιδευτικού υλικού για εκπαίδευση από απόσταση, όπως είναι τα εκπαιδευτικά προγράμματα πολυμέσων (CD-based multimedia packages), τα εκπαιδευτικά προγράμματα αλληλοεπιδρώντος βίντεο (interactive video packages), τα προγράμματα εκπαίδευσης με ηλεκτρονικό υπολογιστή (computer-based training).

Όλα τα προγράμματα εκπαίδευσης από απόσταση των παραδοσιακών Πανεπιστημίων στηρίζονται στην τεχνολογία του Διαδικτύου τόσο ως μέσο επικοινωνίας του εκπαιδευτή με τους εκπαιδευόμενους και των εκπαιδευόμενων μεταξύ τους, (με χρήση ηλεκτρονικής αλληλογραφίας, ομάδων συζήτησης, τηλεδιασκέψεων κλπ) όσο και ως μέσο παροχής διαδραστικού (interactive) εκπαιδευτικού υλικού.

Μια άλλη σημαντική διαφορά του Ε.Α.Π. σε σχέση με τα παραδοσιακά Πανεπιστήμια, όσον αφορά στη μεθοδολογία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, είναι ότι το Ε.Α.Π. είναι το μόνο τριτοβάθμιο εκπαιδευτικό ίδρυμα που παρέχει τόσο πιστοποιητικά προπτυχιακής επιμόρφωσης, όσο και πτυχία, εφαρμόζοντας αποκλειστικά τη μέθοδο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.

Επίσης, από τα παραπάνω, προκύπτει αβίαστα ότι η χρήση της μεθοδολογίας της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης με τη χρήση των νέων τεχνολογιών από τα παραδοσιακά πανεπιστήμια, βρίσκεται ακόμα σε πιλοτική φάση και δεν υπάρχουν ολοκληρωμένα προγράμματα σπουδών σε προπτυχιακό ή μεταπτυχιακό επίπεδο που να καλύπτονται με αποκλειστική χρήση της εν λόγω μεθοδολογίας.

 

1. Εκπαιδευτικό υλικό εξ αποστάσεως εκπαίδευσης & Ερευνητικές δραστηριότητες: Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση βασίζεται στην ανάπτυξη κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού, κατάλληλων μεθόδων για την από απόσταση μετάδοση της γνώσης, πληροφοριακού υλικού, καθώς και εντύπων και μεθόδων συνεχούς αξιολόγησης των φοιτητών. Το Ε.Α.Π. στο πλαίσιο, τόσο της παραγωγής προτύπων (συγγραφή, επιλογή, μετάφραση και προσαρμογή βιβλίων καθώς και παραγωγή λογισμικού για υπολογιστές και πολυμέσα, CD-ROM, κασετών ήχου και βιντεοκασετών, τηλεοπτικού και ραδιοφωνικού προγράμματος κλπ) και της μαζικής τους αναπαραγωγής, όσο και της ανάπτυξης μεθόδων εξ αποστάσεως διδασκαλίας και συνεχούς αξιολόγησης των φοιτητών, ίδρυσε το Εργαστήριο Εκπαιδευτικού Υλικού και Εκπαιδευτικής Μεθοδολογίας.

Το Ε.Α.Π., όπως προαναφέρθηκε, προάγει την έρευνα όσον αφορά στη μετάδοση της γνώσης από απόσταση και στην εφαρμογή των νέων τεχνολογιών διαχείρισης και μετάδοσης της πληροφορίας, σε αντίθεση με τα παραδοσιακά τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα των οποίων η έρευνα δεν περιορίζεται στο πεδίο αυτό, αλλά καλύπτει ολόκληρο σχεδόν το φάσμα των επιστημονικών περιοχών. Για παράδειγμα το Α.Π.Θ. υλοποίησε τα τελευταία 10 χρόνια ένα πολύ μεγάλο αριθμό ερευνητικών προγραμμάτων σε ποικίλες επιστημονικές περιοχές.

Στο πλαίσιο της ανάπτυξης προγραμμάτων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, πολλά παραδοσιακά Πανεπιστήμια έχουν αρχίσει τα τελευταία χρόνια την έρευνα και στον τομέα της μετάδοσης της γνώσης από απόσταση και της εφαρμογής των νέων τεχνολογιών διαχείρισης και μετάδοσης της πληροφορίας.

Παραδείγματα:

• Στο Πανεπιστήμιο Κρήτης δημιουργείται πρότυπο κέντρο παραγωγής εκπαιδευτικού υλικού πολυμέσων για να χρησιμοποιηθεί για τη διδασκαλία εξ αποστάσεως. 
• Το Τμήμα Πληροφορικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών ίδρυσε το Εργαστήριο Τεχνολογιών Εκπαίδευσης από Απόσταση, Εικονικής Πραγματικότητας και Πολυμέσων, του οποίου ένας από τους τομείς δραστηριότητας είναι η Εκπαίδευση από Απόσταση.

Από τα παραπάνω συνάγεται ότι, το Ε.Α.Π. διαφέρει από τα υπόλοιπα παραδοσιακά τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα στο γεγονός ότι τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιορίζονται αποκλειστικά στην εκπαίδευση από απόσταση, ενώ τα άλλα Πανεπιστήμια διαθέτουν πλήθος ερευνητικών προγραμμάτων στα οποία εντάσσονται και η έρευνα στην εκπαίδευση από απόσταση.

Επίσης συνάγεται ότι τόσο το Ε.Α.Π. όσο και τα άλλα παραδοσιακά τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα αναπτύσσουν ειδικό εκπαιδευτικό υλικό για την υλοποίηση των προγραμμάτων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.

1. Αρθρωτό Σύστημα: Ένας από τους βασικούς στόχους της Ανοικτής Εκπαίδευσης που υπηρετεί το Ε.Α.Π. είναι και το δικαίωμα του φοιτητή να διαμορφώνει ο ίδιος προοδευτικά τη μορφωτική του φυσιογνωμία τόσο από πλευράς επιπέδου σπουδών, όσο και από πλευράς γνωστικού αντικειμένου.

Η ελευθερία του φοιτητή στη διαμόρφωση της μορφωτικής του φυσιογνωμίας έχει δύο συνιστώσες: α) τη δυνατότητά του να επιλέγει το επίπεδο των σπουδών του, φοιτώντας από ένα έως πολλά χρόνια, ανάλογα με τον αριθμό των Θεματικών Ενοτήτων που επιθυμεί να παρακολουθήσει συνολικά και β) τη δυνατότητά του να επιλέγει τον ιδιαίτερο συνδυασμό Θεματικών Ενοτήτων της αρεσκείας του. Για την επίτευξη των στόχων αυτών το Ε.Α.Π. έχει υιοθετήσει το σπονδυλωτό ή αρθρωτό σύστημα (modular system), που συνιστά ένα από τα σημαντικότερα εκπαιδευτικά του “εργαλεία”.

Τα παραδοσιακά τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα ακολουθούν αντί του αρθρωτού, το κλασσικό σύστημα, σύμφωνα με το οποίο το Τμήμα αποτελεί τη βασική ακαδημαϊκή μονάδα του ιδρύματος, το οποίο και παρέχει το πτυχίο ή δίπλωμα, μεταπτυχιακό δίπλωμα και διδακτορικό. Σε κάθε τμήμα αντιστοιχεί ένα πτυχίο ή δίπλωμα καθώς και ένας πολύ μικρός αριθμός μεταπτυχιακών διπλωμάτων ειδίκευσης, για την απόκτηση των οποίων είναι απαραίτητο ο φοιτητής να παρακολουθήσει επιτυχώς έναν αριθμό εξαμηνιαίων μαθημάτων, υποχρεωτικών και επιλογής. Με τον τρόπο αυτό το εξαμηνιαίο μάθημα συνιστά τη βασική λειτουργική μονάδα του συστήματος.

Σε αντίθεση με το κλασσικό σύστημα, το αρθρωτό σύστημα έχει ως βασική λειτουργική μονάδα τη Θεματική Ενότητα (Θ.Ε.), η οποία σχεδιάζεται έτσι, ώστε να καλύπτει πλήρως ένα γνωστικό αντικείμενο σε προπτυχιακό ή μεταπτυχιακό επίπεδο. Κατά κανόνα η Θ.Ε. καλύπτει περισσότερα από δύο εξαμηνιαία μαθήματα και η διάρκεια της διδασκαλία της είναι συνήθως ένα ακαδημαϊκό έτος. Οι Θ.Ε. κατανέμονται σε ευρύτατες γνωστικές περιοχές, τις Σχολές, οι οποίες συνδυάζουν κατά πολλούς τρόπους τις Θ.Ε. που έχουν αναπτύξει δημιουργώντας προγράμματα σπουδών που οδηγούν σε διάφορους τίτλους.

Μια Θ.Ε. μπορεί να χρησιμοποιείται για τη δημιουργία περισσότερων από ένα προγράμματα σπουδών, δηλαδή είναι δυνατόν να την παρακολουθούν φοιτητές που κατευθύνονται προς διαφορετικούς ακαδημαϊκούς τίτλους ή πιστοποιητικά. Επιπλέον κάποιος φοιτητής μπορεί, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, να αλλάζει πρόγραμμα ή τέλος να δημιουργεί ο ίδιος πρόγραμμα που θέλει να σπουδάσει, συνδυάζοντας ελεύθερα τις Θ.Ε. που προσφέρει το Ε.Α.Π..

Η υιοθέτηση του αρθρωτού συστήματος από το Ε.Α.Π., σε αντίθεση με τα παραδοσιακά εκπαιδευτικά ιδρύματα, οδηγεί:

• στην καλύτερη οργάνωση της διδασκαλίας από απόσταση,
• στη σημαντική αύξηση του αριθμού των επιλογών για κάποιο φοιτητή δίνοντάς του έτσι τη δυνατότητα να διαμορφώνει σταδιακά τη μορφωτική του φυσιογνωμία, επιλέγοντας κάθε χρόνο τις Θ.Ε. που επιθυμεί

Επίσης μια από τις διαφορές που διαφαίνονται είναι ότι το αρθρωτό σύστημα είναι πιο ευέλικτο από το κλασικό σύστημα του Τμήματος των παραδοσιακών τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, επειδή καθώς δεν υπάρχουν Τμήματα, μία Σχολή, παρακολουθώντας τις συνεχώς μεταβαλλόμενες ανάγκες για μόρφωση, επιμόρφωση και κατάρτιση, μπορεί να καταργεί παλιά και να δημιουργεί νέα προγράμματα σπουδών, ανασυνδυάζοντας Θ.Ε., καταργώντας ορισμένες παλιές και αναπτύσσοντας κάποιες νέες.

Η ΑΝΟΙΚΤΗ ΚΑΙ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

Οι εκπαιδευτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων είναι τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα αυξημένες.

Το γεγονός αυτό οφείλεται, τόσο στην ένταξη των νέων τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία, όσο και στην αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών όλων τα των γνωστικών αντικειμένων από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και στην υιοθέτηση σύγχρονων απόψεων της Παιδαγωγικής και της Διδακτικής.

Στο πλαίσιο αυτό ο σύγχρονος εκπαιδευτικός καλείται να μετεκπαιδευτεί από διάφορους εκπαιδευτικούς φορείς της πολιτείας.

Αρκετά Τμήματα των παραδοσιακών Α.Ε.Ι. αναγνωρίζοντας τις παραπάνω ανάγκες οργανώνουν προγράμματα μεταπτυχιακής επιμόρφωσης και μεταπτυχιακής εξειδίκευσης (master) στον τομέα της Διδακτικής και της ένταξης των Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαιδευτική Διαδικασία.

Παράδειγμα ενός τέτοιου μεταπτυχιακού προγράμματος είναι το Διαπανεπιστημιακό Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών “Διδακτική της Χημείας και Νέες Εκπαιδευτικές Τεχνολογίες” (Δ ι Χ η Ν E Τ),

Στο Πρόγραμμα αυτό ο αριθμός των εγγραφόμενων φοιτητών κάθε έτος δεν υπερβαίνει τους40. Το Πρόγραμμα οδηγεί σε master στην περιοχή της Διδακτικής της Χημείας και τις Νέες Εκπαιδευτικές Τεχνολογίες.


Για την απόκτηση master ο μεταπτυχιακός φοιτητής θα πρέπει:

• Να παρακολουθήσει και να εξετασθεί στα μαθήματα του προγράμματος.
• Να παρακολουθήσει τα προσφερόμενα σεμινάρια.
• Να εκπονήσει Διπλωματική Eργασία.

Με βάση τη μελέτη περίπτωσης του ΔιΧηΝΕΤ προκύπτουν τα εξής:

• Οι εκπαιδευτικοί που ζουν και εργάζονται στην περιφέρεια δεν έχουν τη δυνατότητα να μεταβούν στην Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη για να παρακολουθήσουν το Πρόγραμμα αυτό.
• Πολλοί εκπαιδευτικοί δεν έχουν δυνατότητα φυσικής παρουσίας στις αίθουσες διδασκαλίας για διάφορους λόγους, παρότι το Υπουργείο Παιδείας δίνει σε ειδικές περιπτώσεις εκπαιδευτική άδεια για μεταπτυχιακές σπουδές. Η αδυναμία αυτή της φυσικής παρουσίας μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως είναι οι εργασιακές υποχρεώσεις, οι οικονομικοί λόγοι, οι οικογενειακές υποχρεώσεις κ.ά.
• Το Πρόγραμμα δεν μπορεί να ικανοποιήσει ολόκληρη τη ζήτηση σε μεταπτυχιακή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Χημικών λόγω του μικρού αριθμού των εγγραφόμενων μεταπτυχιακών φοιτητών κάθε έτος. Έτσι, η μετεκπαίδευση των εκπαιδευτικών εκτός του ότι είναι ιδιαίτερα δαπανηρή, δεν πρόκειται να είναι αποτελεσματική, αφού θα χρειασθεί πάρα πολύς χρόνος προκειμένου να μετεκπαιδευτούν όλοι οι διδάσκοντες στα σχολεία της χώρας οι οποίοι εκδηλώνουν το σχετικό ενδιαφέρον.
• Το Πρόγραμμα δεν επιτρέπει στο μεταπτυχιακό φοιτητή να διαμορφώνει ο ίδιος προοδευτικά τη μορφωτική του φυσιογνωμία.

Όλοι οι παραπάνω ανασταλτικοί παράγοντες που προκύπτουν από τον παραδοσιακό – συμβατικό τρόπο εκπαίδευσης, μπορούν να καλυφτούν από ένα ίδρυμα ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.

Η σημερινή εποχή χαρακτηρίζεται μεταξύ άλλων και από την ανάγκη για συνεχή και δια βίου εκπαίδευση. Η δημιουργία επομένως μηχανισμών που θα παρέχουν συνεχή και δια βίου επιμόρφωση και κατάρτιση με αποτελεσματικό, ευέλικτο και αξιόπιστο τρόπο είναι πλέον αναγκαιότητα. Η αναγκαιότητα αυτή καθίσταται πιο έντονη για τη χώρα μας που αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα στην οργάνωση της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, λόγω της ύπαρξης πολλών απομακρυσμένων παραμεθόριων και νησιωτικών περιοχών.

Η Πολιτεία κατανοώντας την προστιθέμενη αξία της ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, υλοποίησε και συνεχίζει να υλοποιεί τις παρακάτω ενέργειες. Συγκεκριμένα το ΥΠΕΠΘ στο πλαίσιο των ενεργειών του ΕΠΕΑΚ προβλέπει έργα που θα ενισχύσουν ουσιαστικά τη μετεξέλιξη και αναβάθμιση του ρόλου των εκπαιδευτικών μέσα από υψηλής ποιότητας εκπαίδευση και διαρκή επιμόρφωση. Παραδείγματα:

• Το πρόγραμμα TRENDS αποσκοπεί στην ανάπτυξη και λειτουργία ενός Ευρωπαϊκού Δικτύου για την παροχή ενδοσχολικής και εξ αποστάσεως επιμόρφωσης σε εκπαιδευτικούς της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
• Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο δημιούργησε Κέντρο Εξ Αποστάσεως Επιμόρφωσης, μέσω του οποίου παρέχονται υπηρεσίες ενδοσχολικής και από απόσταση επιμόρφωσης στους εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
• Στο πλαίσιο των ενεργειών του ΕΠΕΑΚ υλοποιείται το Έργο Ε45, που στοχεύει στη χρήση προηγμένων τεχνολογιών για την εξ αποστάσεως επιμόρφωσης εκπαιδευτικών και το Έργο “Υπηρεσίες Προστιθέμενης Αξίας Στο Ελληνικό Δίκτυο Σχολείων”, ένα από τα αντικείμενα του οποίου είναι η πιλοτική εφαρμογή μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών με αξιοποίηση των δικτύων.

Μερικές από τις εκπαιδευτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών που έχουν εντοπιστεί με βάση την εμπειρία που έχει συσσωρευτεί από τα παραπάνω προγράμματα επιμόρφωσης και κατάρτισης εκπαιδευτικών είναι:

• Η ανάγκη για προσωπική επικοινωνία (μέσω ανταλλαγής ηλεκτρονικών μηνυμάτων) ανάμεσα σε καθηγητές, διευθυντές σχολείων, ειδικών στα αναλυτικά προγράμματα, ώστε να ανταλλάσσονται ιδέες, πληροφορίες, σχέδια, τεχνικές που αφορούν στην εκπαιδευτική διαδικασία.
• Η ανάγκη προσωπικής επικοινωνίας, όπως παραπάνω, μεταξύ εκπαιδευτών και εκπαιδευομένων ώστε να λαμβάνουν καθοδήγηση για τη μάθηση, βοήθεια από ειδικούς και ανταλλαγή απόψεων, για τα τρέχοντα προβλήματα που προκύπτουν.
• Η ανάγκη συμμετοχής σε συζητήσεις εκπαιδευτικών θεμάτων, για την ανταλλαγή πληροφοριών / απόψεων πάνω στις γενικές κατευθύνσεις των εκπαιδευτικών τεχνολογιών, ανάμεσα σε εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενους, καθώς και συζητήσεις με συναδέλφους τους σε άλλες χώρες ή περιοχές, γύρω από διάφορα εκπαιδευτικά και πολιτιστικά θέματα.
• Η ανάγκη πρόσβασης σε ηλεκτρονικούς πίνακες ανακοινώσεων που προσφέρουν ενημέρωση γύρω από τις νέες εξελίξεις στον τομέα της βασικής εκπαίδευσης.
• Η ανάγκη πρόσβασης σε βιβλιοθήκες και άλλους τύπους εξυπηρετητών (servers) που περιλαμβάνουν εκπαιδευτικό υλικό.
• Η ανάγκη μεταφοράς ή ανταλλαγής εκπαιδευτικού υλικού διαμέσου του Διαδικτύου.

Από τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα ότι πολλές εκπαιδευτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών μπορούν να καλυφτούν από ιδρύματα ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Οι ενέργειες του Υπουργείου Παιδείας είναι μεν σημαντικές αλλά δεν έχουν αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Μερικοί από τους λόγους είναι:

• η έλλειψη ενός αρθρωτού συστήματος αντίστοιχου του συστήματος που έχει υιοθετήσει το Ε.Α.Π. και
• η απουσία ποιοτικού εκπαιδευτικού υλικού, ειδικού για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση

Έτσι προκύπτει ότι, ένα ίδρυμα ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης θα μπορεί με κατάλληλα προγράμματα σπουδών (Θεματικές Ενότητες) μέσα από ένα αρθρωτό σύστημα και με ποιοτικό εκπαιδευτικό υλικό, να καλύψει με τη μέθοδο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης:

• την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών που ζουν και εργάζονται στην περιφέρεια και δεν έχουν τη δυνατότητα να μεταβούν στην Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη για να παρακολουθήσουν τα παραδοσιακά μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών
• την αδυναμία πολλών εκπαιδευτικών να έχουν φυσική παρουσία στις αίθουσες διδασκαλίας των παραδοσιακών προγραμμάτων για διάφορους λόγους, όπως είναι οι εργασιακές υποχρεώσεις, το στενό ηλικιακό φάσμα που καλύπτεται, οι οικονομικοί λόγοι, οι οικογενειακές υποχρεώσεις κ.ά.
• τη μεγάλη ζήτηση σε μεταπτυχιακή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών χωρίς ιδιαίτερο κόστος,
• την ελευθερία του μεταπτυχιακού φοιτητή να διαμορφώνει ο ίδιος προοδευτικά τη μορφωτική του φυσιογνωμία.
• την ανάγκη για προσωπική επικοινωνία ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς, εκπαιδευτές, διευθυντές σχολείων και ειδικών στα αναλυτικά προγράμματα, ώστε να ανταλλάσσονται ιδέες, πληροφορίες, σχέδια, τεχνικές που αφορούν στην εκπαιδευτική διαδικασία, να προσφέρεται βοήθεια από ειδικούς και να γίνεται ανταλλαγή απόψεων για τα τρέχοντα προβλήματα που προκύπτουν.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται, η προσαρμοστικότητα στην αλλαγή και οι ευέλικτες δομές τόσο στην εκπαίδευση όσο και στην απασχόληση είναι πρωταρχικής σημασίας για οικονομική απόδοση και ανταγωνιστικότητα. Ταυτόχρονα, η έμφαση στη γνώση και τις δεξιότητες δημιουργεί την ανάγκη συνεχούς δια βίου μάθησης, και επιβάλλει αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα και στα συστήματα κατάρτισης.

Στο νέο αυτό δυναμικό κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον απαιτούνται ευέλικτα και αποτελεσματικά συστήματα εκπαίδευσης που να προσαρμόζονται στον πολίτη και στις τρέχουσες ανάγκες της κοινωνίας και να υλοποιούν τα ιδεώδη της Ανοικτής Εκπαίδευσης.

Στο νέο αυτό περιβάλλον το Ε.Α.Π. μπορεί να διαδραματίσει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην ελληνική κοινωνία.

Το Ε.Α.Π. αποτελεί μια νέα διάσταση στον ελληνικό εκπαιδευτικό χώρο, με κύρια διαφορά, σε σχέση με τα παραδοσιακά τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα, το αρθρωτό πρόγραμμα, τη διαδικασία εγγραφής φοιτητών χωρίς εξετάσεις, την αποκλειστική χρήση της μεθόδου εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και τέλος την ποιότητα του εκπαιδευτικού υλικού, που αποτελεί πρότυπο για την εκπαίδευση από απόσταση.

Πέρα από τις διαφορές όμως, σε σχέση με τις τάσεις των παραδοσιακών πανεπιστημίων προκύπτουν και ομοιότητες που αφορούν στην αποστολή των εκπαιδευτικών αυτών ιδρυμάτων και στις εφαρμογές της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.

Το Ε.Α.Π. μπορεί να παίξει ένα σημαντικό ρόλο και να καλύψει ένα σημαντικό κενό στις εκπαιδευτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Π.Ι.), ανταποκρινόμενο στο θεσμοθετημένο ρόλο του, εφαρμόζει σειρά πιλοτικών-πειραματικών προγραμμάτων εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών.

Η μέχρι τώρα συνολική εμπειρία του Π.Ι. από όλα τα προγράμματα που υλοποιούνται, στα εξής συμπεράσματα:

• τα επιμορφωτικά προγράμματα πρέπει να έχουν μεγάλο βαθμό προσαρμοστικότητας και ως προς το περιεχόμενο και ως προς τη μεθοδολογία.
• το Κέντρο εξ Αποστάσεως Επιμόρφωσης του Π.Ι. καλύπτει πραγματικές ανάγκες των εκπαιδευτικών και παρέχει ουσιαστική και καθημερινή στήριξη στο έργο τους.
• ανεξαρτήτως του μοντέλου, ιδιαίτερη σημασία έχει ο προσεκτικός σχεδιασμός του περιεχομένου της επιμόρφωσης.

Επίσης κρίνεται απαραίτητη η δημιουργία ενός μόνιμου μηχανισμού παροχής επιμόρφωσης και υποστήριξης των εκπαιδευτικών, αξιοποιώντας και τις δυνατότητες της επιμόρφωσης από απόσταση. Η ενίσχυση και ανάπτυξη παρόμοιων κέντρων επιμόρφωσης μέσω δικτύου, θα εξυπηρετήσει ιδιαίτερα τις ανάγκες διαρκούς επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών και των μαθητών απομακρυσμένων και δυσπρόσιτων περιοχών της χώρας καθώς και του διάσπαρτου Απόδημου Ελληνισμού.

Στην προσπάθεια αυτή καλούνται να συμβάλλουν τόσο το Π.Ι. όσο και τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και Ινστιτούτα της χώρας.

Η αποτελεσματική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, θα πρέπει να πραγματοποιείται με μεθόδους που θα εξασφαλίζουν:

• ίσες ευκαιρίες σε όλους, χωρίς περιορισμούς όπως ο τόπος εργασίας, η απόσταση, ο χρόνος
• χαμηλό κόστος, ανεξάρτητα από τον αριθμό των εκπαιδευόμενων και το περιεχόμενο της επιμόρφωσης
• συνεχή και συστηματική επιμόρφωση
• ευελιξία στο ρυθμό, τον τόπο και το χρόνο της εκπαίδευσής των εκπαιδευτικών
• άριστο ποιοτικά εκπαιδευτικό υλικό

Στο παραπάνω εκπαιδευτικό τοπίο είναι ευνόητο ότι, ένα ίδρυμα ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, όπως είναι το Ε.Α.Π. είναι ικανό αλλά και αναγκαίο να καλύψει τις αυξημένες εκπαιδευτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών, με κατάλληλα προγράμματα σπουδών, υπό τη μορφή των Θεματικών Ενοτήτων, μέσα από ένα αρθρωτό σύστημα και με κατάλληλο ποιοτικό εκπαιδευτικό υλικό.